تفاوت‌ کلاینت و سرور چیست؟

در این مقاله، ما قصد داریم مفهوم دو واژه کلاینت و سرور را برای شما روشن کنیم. ابتدا با تعاریف سرور و کلاینت شروع می‌کنیم. به شما خواهیم گفت که تفاوت سرور(سرویس دهنده) با کلاینت(مشتری) در چیست، پس از آن، مدل کلاینت-سرور و مزایای آن را بررسی خواهیم کرد. در ضمن برای ایجاد تنوع برای شما، قصد داریم مقاله خود را با ذکر سایر مدل های شبکه به پایان برسانیم.

 

تعاریف

سرور نمونه‌ای از نرم افزار یا سخت افزار است که سرویس خاصی را به مشتریان خود ارائه می‌دهد. سرورهای وب، سرورهای نام دامنه و سرورهای ایمیل برخی از سرورهای نمونه‌ای هستند که توسط همه کاربران شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کلاینت یا مشتری، برای دسترسی به یک سرویس به سرور متصل می‌شود. یک مرورگر وب، مانند فایرفاکس، یک برنامه کلاینت است که از امکانات وب سرور استفاده می‌کند. پس تا اینجا سِرور را به معنای سرویس دهنده و کلاینت را به معنای مشتری و گیرنده سرویس برای شما تعریف کردیم.

تفاوت کلیدی: کلاینت درخواستی را برای انجام به دیگر سرویس دهنده ارسال می‌کند. اما سرور برنامه دریافت کننده و پاسخ دهنده است که درخواست‌های برنامه کلاینت را پردازش می‌کند و آن‌را را قادر می‌سازد تا کارهای موردنظر خود را انجام دهد.

اغلب سرورها بر روی یک رایانه اختصاصی خاص کار کرده و اجرا می‌شوند که بر این اساس با توجه به شبکه‌ای که مدیریت می‌کند، «سرور» نامیده می‌شود. یک سرور مرکزی واحد می‌تواند چندین مشتری را در یک زمان کنترل و راه اندازی کند.

 

تفاوت های اصلی بین مشتری و سرور

• اولین تفاوت اصلی بین کلاینت و سرور در تنظیمات عملیاتی آن‌هاست. کلاینت یک سیستم عامل است که به خدمات یک سرور بستگی دارد. در حالی که سیستم عامل سرور این درخواست های مشتری را انجام می‌دهد و آن‌ها را با خدمات درخواستی مطابقت می‌دهد.
• سیستم سرور مبتنی بر یک پروتکل عملیاتی نسبتاً ساده است، زیرا عملکرد آن عمدتاً محدود به ایجاد درخواست است. سیستم عامل سرور بسیار پیچیده‌تر و پیشرفته‌تر است، زیرا باید تعداد قابل توجهی از درخواست‌ها را پردازش و رسیدگی کند.
• فقط یک کاربر می‌تواند با استفاده از سیستم عامل کلاینت در هر زمان معین درخواست بدهد. از سوی دیگر، یک سیستم عامل سرور می‌تواند چندین درخواست از چندین مشتری را به طور همزمان پردازش کند. این به لطف پروتکل های پیکربندی پیچیده یک سرور امکان پذیر است. بنابراین، ورود تنها یک کاربر از طریق سیستم مشتری امکان پذیر است، اما ورود چند کاربر از طریق سیستم سرور امکان پذیر است.
• سطوح کارایی یک سرور بسیار بهتر از یک سیستم کلاینت است. این به این دلیل است که شما باید به سرعت و با دقت چندین درخواست از چندین مشتری را رسیدگی و پردازش کنید.
• مشتریان شامل دسکتاپ، لپ‌تاپ، گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها هستند. در حالی که سرورها می‌توانند شامل سرورهای وب، سرورهای فایل و سرورهای پایگاه داده باشند.
• سیستم سرور می‌تواند مجموعه داده‌های بزرگ را ذخیره و تجزیه و تحلیل کند. سیستم مشتری برای چنین کارهایی مناسب نیست. برای کارهای ساده‌تر، مانند فرمول‌بندی درخواست‌ها برای پردازش سرور، مناسب است. عملکرد سطح بالا را فقط می‌توان از سیستم سرور انتظار داشت.
• سرورها معمولاً هرگز خاموش نمی‌شوند. خاموش کردن سرورها می‌تواند برای سیستم‌های مشتریان را که دائماً درخواست خدمات دارند فاجعه بار باشد. از سوی دیگر، سیستم های مشتری را می‌توان بدون ترس از چنین پیامدهایی خاموش کرد.

مدل کلاینت-سرور

مدل معماری کلاینت-سرور یک مدل محاسباتی است که در آن چندین کلاینت (مشتری) خدمات را از یک سرور متمرکز درخواست و دریافت می‌کنند. در سمت کلاینت، کاربران از طریق SSH یا رابط‌های کاربری در دستگاه‌های خود به منابع سرور دسترسی دارند تا درخواستی را به سرور ارسال کنند و پاسخ‌هایی را که سرور بر می‌گرداند را ببینند.

سرورها قبل از پاسخ دادن، منتظر می‌مانند درخواست‌های کلاینت به آن‌ها برسد. یک سرور در حالت ایده آل باید یک رابط ثابت برای کلاینت‌هایی داشته باشد که از ویژگی‌های دستگاهی که سرویس را اجرا می‌کند آگاه نیستند.

مدل کلاینت-سرور به یکی از مفاهیم اصلی محاسبات شبکه تبدیل شده است زیرا تراکنش‌های رایانه‌ای که در آن سرورها درخواست‌های مشتریان(کلاینت) را برآورده می‌کنند امروزه بسیار محبوب هستند. در این مدل، کلاینت ها از طریق یک شبکه محلی (LAN) یا یک شبکه گسترده (WAN) مانند اینترنت به سرورها متصل می‌شوند.

پیوند زمانی خاتمه می‌یابد که سرور سفارش مشتری را تکمیل کند. برخی از اتصالات وجود دارند که پیوند بین مشتری و سرور را حفظ می‌کنند مانند WebSocket.

WebSocket یک اتصال دائمی بین کلاینت و سرور است. وب سوکت‌ ها یک کانال ارتباطی دوسویه و دوطرفه را فراهم می‌کند که از طریق یک اتصال سوکت TCP/IP از طریق HTTP عمل می‌کند. در هسته خود، پروتکل وب سوکت انتقال پیام بین کلاینت و سرور را تسهیل می‌کند.

پروتکل های کلاینت-سرور

مجموعه پروتکل TCP/IP معمولاً برای ارتباط کلاینت ها با سرورها استفاده می‌شود. TCP یک پروتکل اتصال گرا است. این نشان می‌دهد که تا زمانی که برنامه‌های سرویس گیرنده در هر دو طرف تبادل پیام را به پایان نرسانند، پیوندی را ایجاد و آن را حفظ می‌کند.

نحوه تقسیم داده‌های برنامه را به بسته‌هایی که شبکه‌ها بسته‌ها را از لایه شبکه ارسال و دریافت می‌کنند، مشخص می‌کند، کنترل جریان را در دست می‌گیرد. و ارسال مجدد بسته‌های مفقود شده یا مخدوش را مدیریت می‌کند و همچنین به همه بسته‌هایی که به مقصد می‌رسند، تأییدیه می‌دهد.

TCP بیشتر لایه 4، لایه انتقال و بخشی از لایه 5، لایه سی‌شن (session) در مدل اتصال بین سیستم های باز (OSI) را شامل می‌شود.

در مقایسه، IP یک پروتکل بدون اتصال است که تضمین می‌کند که هیچ پیوند مداومی بین نقاط پایانی وجود ندارد. هر بسته‌ای که از اینترنت عبور می‌کند یک واحد داده جداگانه در نظر گرفته می‌شود. هیچ ارتباطی با هیچ واحد داده دیگری ندارد. IP در لایه 3، لایه شبکه، مدل Open Systems Interconnection (OSI) قرار دارد.

 

مزایا و معایب مدل کلاینت-سرور

یکی از مزایای قابل توجه مدل کلاینت-سرور، معماری متمرکز آن است. امنیت داده ها با محدودیت های دسترسی اعمال شده توسط سیاست‌های امنیتی درنظر گرفته شده است. علاوه بر این، فرقی نمی‌کند که کلاینت‌ها و سرور مبتنی بر یک سیستم عامل هستند، زیرا داده‌ها با استفاده از پروتکل‌های کلاینت-سرور مبتنی بر پلتفرم آگنوستیک مبادله می‌شوند.

یکی از ایرادات مدل کلاینت-سرور این است که وقتی کلاینت‌ های زیادی به طور همزمان از سرور، داده تقاضا می‌کنند، ممکن است سرور سردرگم شود (یا به اصطلاح خودمانی «قاطی» کند). این وضعیت می‌تواند باعث ازدحام در شبکه شود و ممکن است منجر به پس‌زدن سرویس شود.

 

انواع دستگاه های کلاینت

دستگاه‌های کلاینت را می‌توان به Fat clients(سرویس گیرنده اصلی) ، thin clients(رابط بین سرور و شبکه)  و کلاینت های ترکیبی طبقه بندی کرد. یک کلاینت گیرنده یا کمتر به سرور وابسته است زیرا آن‌ها می‌توانند عملیات پردازش داده خود را بدون وابستگی اساسی به سرور انجام دهند. رایانه شخصی یا رایانه ای که در حال اجرای CAD هستند، همان Fat Clients هستند. تین کلاینت دستگاهی است که از برنامه وب برای انجام عملیات خود استفاده می‌کند. به سرور برنامه نزدیک می‌شود تا عملیات خود را انجام دهد. یعنی عملیات برقراری ارتباط سرور با سایر یوزر ها را انجام می‌دهد.

و اما کلاینت ترکیبی، جمع بین عملکرد این دو نوع کلاینت را انجام می‌دهد. این مدل بیشتر پردازش ها را در محیط لوکال (مانند گیم نت ها) انجام می‌دهد.

نتیجه

در این مقاله اصطلاحات کلاینت ها و سرورها را به اختصار شرح دادیم. همچنین برخی مدل‌های محاسباتی دیگر مانند master-slave و همتا به همتا P2P وجود دارد. در مدل master-slave، یک گره می‌تواند یک یا چند گره دیگر را کنترل کرده و به عنوان هاب ارتباطی آن‌ها عمل می‌کند. Masterبه معنای «اصلی و بالادست» و Slave به معنای «تابع و پیرو» هنگامی که رابطه بین Master و Slave برقرار شد، جهت کنترل همیشه یک طرفه است. یعنی از Master به  Slaveبرده است.

از سوی دیگر، در مدل همتا به همتا، هر گره انتهایی در شبکه می‌تواند هم به‌عنوان مشتری و هم به عنوان سرور عمل کند.

نمونه های رایج شبکه های سرویس گیرنده-سرور شامل DNS (سیستم‌های نام دامنه)، مرورگرهای وب و سرورهای وب، و سرویس گیرندگان FTP (پروتکل انتقال فایل) می‌باشد. اکثر مردم روزانه با استفاده از کامپیوترها، تلفن های هوشمند و تبلت های متصل به اینترنت، شبکه کلاینت-سرور را تجربه می‌کنند.